25ی نۆڤەمبەر و پەیامێك لە رۆژی جیهانیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیدا د. سورەیا فەلاح

http://gulan-media.com/sorani/details.php?section=4&id=28133

 

رۆژی٢٥ی نۆڤەمبەر، رۆژی جیهانیی بەرەنگاریی توندوتیژیی جیندەرییه و ئەم رۆژە جیهانییەی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی بەرامبەر ژنان، بە شانازییەوە لە هەرێمی كوردستان پتر لە هەموو وڵاتێك بایەخی پێ دەدرێت و به کەمپەینی ١٦رۆژە به ناوبانگه و تارۆژی ١٠ی دیسەمبەر كە دەكاتە رۆژی جیهانیی مافی مروڤ بەردەوامە. ئەم ئەیامه دەرفەتێکی باشه بۆ ئافرەتان و پیاوانی یەکسانیخواز و تێکۆشەر، بۆ ئەوەی بە وردی باس و گفتوگۆی جۆرەكانی توندوتیژی و رێكارەكانی بنبڕكردنی بكەن.

 

ئەمساڵ(٢٠١٩) کۆتاییهێنان به توندوتیژیی جیندەری، بایەخێكی پتری جیهانیی پێ دراوە و بەتایبەتی لە بواری جیاكاریی رەگەزیی لە كار و پیشەدا، دراوەتە بەر رەخنەی جۆراوجۆر و بە جددی داكۆكی لە یەكسانیی رەگەزی و مووچەی یەكسانی بەركاری نێر و مێ دەكەن. 

  ئەمە خۆی لە خۆیدا هەنگاوێكی زۆر ئەرێنییە و زیاتر ئافرەتان بە مسۆگەركردنی مافەكانیان نزیك دەكاتەوە. له دنیای كار و پیشەدا، هەڵگرتنی هەنگاوی وا بۆ پشتوانیی لە مافەكانی خانمان كارێكی بەرجەستە و زۆر بەرچاوە و هەر لەم بوارەدا دەكرێت ئاماژە بە پەسەندکردنی کۆنوانسیۆنی نێونەتەوەیی ژماره (١٩٠)ی رێکخراوی کار و بزووتنەوەوەی مافی ئافرەتان بكەین، كە لە دەستپێشخەرییەكدا، سەرۆکی رێکخراوی نەتەوه یەکگرتووەکان(ئانتۆنیۆ گۆترێس) داوای له کۆمەڵگەی جیهانی کرد، تا ساڵی ٢٠٣٠ و به یارمەتیی چالاكیی پەروەردەیی لە بواری ئاگادارکردنەوەی تاكی هەر كۆمەڵگەیەك، کۆتایی به توندوتیژیی جێندەری بێنن.

لێکۆڵینەوەکان جەخت لەوە دەكەنەوە كە دەستكەوتی کار و مووچە و زەوتكردنی مافی خانمان زۆر زیاترە لە پیاوان، ئەوەش بە جۆرێكی توندوتیژی له دژی مافەكانی ئافرەتان هەژمار دەكرێت. واتە داهاتی خانمان لە كاری هاوشێوەیان لەگەڵ پیاواندا زۆر كەمترە و ئەوەش گرفت و ئاریشەیەكە كە تەنانەت لە وڵاتانی پێشكەوتووشدا بەدی دەكرێت. جیا لەوەش دەستدرێژیی سێكسی سەرباسی باسانە، بەتایبەتی لە كاتەكانی جەنگ و پێكدادانی ئایدیۆلۆژیای دژبەردا، كە دەتوانین زۆر نموونە بخەینە بەر دیدی گوێگر و خوێنەر و بینەر، بە تایبەتی كە ساڵانی رابردوودا هەڵمەت و کەمپینەکانی وەك:

(#MeToo,#TimesUp,#Niunamenos, #NotOneMore, #BalanceTonPorc)

سەرەنجی رای گشتی لە سەرلەبەری جیهاندا راكێشا، بێگومان لە كوردستانیش زۆر کاری جددی لەو بوارەدا كراوە و ناكرێت نكۆڵی لێ بكرێت. له بەر ئەوەی هەر دەم پرسێکی نێو تەیفی نوخبە و رۆشنبیری كورد بووە و لە كاناڵی جیاوازەوە هەوڵ دراوە ئاستی رۆشنبیریی تاك لەو بوارەدا بەرفراوان بكەن. ئەگەر وەك كۆمەڵگەی كوردی لەو هاوكێشەیە بڕوانین، دەبینین زۆر ڕێگر و بەربەستی نەریتی و كەلتووری و ئایینی هەن، بەڵام پێویستە بە چاوی كراوەی وردبین رێكاری دەربازبوونیان بدۆزینەوە. بۆ ئەو مەبەستە پێویستە فاكت لە وڵاتانی پێشكەوتوو وەربگرین و بڕیارنامە و جاڕنامە نێودەوڵەتییەكان لە بەر چاو بگرین.

رێکخراوی نەتەوه یەکگرتووەکان داوا لە هەموومان دەکات که رۆژی٢٥ی نۆڤەمبەر بكرێتە رۆژی یەکدەنگی و یەکڕەنگی بۆ رێزگرتن لە خانمان و رەنگی پڕتەقاڵیشی بۆیە دەستنیشان كردووە، چونكە هێمای ئومێدە و نیشانەی داهاتوویێەکە که ژنان بە بێ ترس بژین و بتوانن بچنه سەر شەقام و له ئینتەرنێت بگەڕێن و له توندوتێژی پارێزراو بن.

ئەم پرۆسەیە لە كوردستان بۆ ماوەی پتر لە دوو هەفتە بەردەوام دەبێت. پێویستە زۆر بە هەندی وەر بگرین و پڕۆژە و پلانی بۆ ئامادە بكەین. هەتا تاكی كۆمەڵگە بە یەكسانیخوازیی رەگەزی ئاشنا بكەین.

بێگومان كەسانی ئەكادیمی لەو بوارەدا پشكی شێریان بەر دەكەوێت، هەڵبەت نەك لە ((دەستكەوتی شەخسی))، بەڵكوو لە(بەرپرسیاریەتی) بەرامبەر مرۆڤایەتی كە وەبەرهێنان بۆ كۆمەڵگەیەكی تەندروست دەكات.

 

Source: http://gulan-media.com/sorani/details.php?section=4&id=28133

 

  **************************************  

 Voice of Kurdish-American Radio for Democracy, Peace, and Freedom

 Welcome to vokradio.com

 

<

 

وتوێژی گوڵان له گه ڵ په سپۆری باسی منداڵ: رەنگدانەوەی پەروەردەی دایك لە سەركەسایەتیی منداڵ

رەنگدانەوەی پەروەردەی دایك لە سەركەسایەتیی منداڵ

خێزان یەكەم وێستگەی پەروەردەكردنە و مامەڵەكردنی خێزانیش راستەوخۆ كاریگەری لەسەر كەسایەتیی منداڵ دەبێت، بەتایبەتی دایكان كە ئەو ئەرك و بەرپرسیاریەتییە قورسە دەكەوێتە ئەستۆیان، هەر بۆیە هەتا دایك وشیارتر و ئاگاتر بێت، زیاتر لە پەروەردەكردنی دروستی منداڵەكەیدا سەركەوتوو دەبێت. بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان زیاتر تاوتوێی رۆڵی دایك لە پەروەردەكردنی منداڵدا تاوتوێ دەكەن.

سەرەتا كەسایەتی ئەكادیمی و چالاكی بواری مافی مرۆڤ د. سورەیا فەلاح، باسی ئەوە دەكات كە «دایك وەكو پەرستاری سەرەكیی منداڵەكەی زیاترین بەشداری لە ژیانی منداڵدا هەیە، ئەركی دایكیش تەنیا تێركردنی منداڵ و گەورەكردنی جەستەی نییە، بەڵكو پەروەردەكردنی عەقل و هۆشی منداڵەكەش ئەركی سەرەكیی دایكە و هەر دایكیش لە دروستكردنی كەسایەتیی منداڵەكەیدا رۆڵی سەرەكی دەبینێت. هەر بۆیە چۆنیەتی پەروەردەكردنی منداڵ بە زانست و وشیاریی دایكەوە گرێ دراوە.» رۆڵی دایكیش لە پەروەردەی منداڵدا بەمجۆرە خاڵبەندی دەكات: «یەكەم: پەیوندی (attachment)، پەیوندیی نێوان دایك و منداڵ لە كاتی پێش لەدایكبوونی منداڵەكەیەوە دەست پێ دەكات. هەڵبەت زور لە پسپۆڕان لەو باوەڕەن كە پەیوندیی نێوان دایك و منداڵ پاش لەدایكبوونی منداڵەوە دەست پێ دەكات. بەڵام لە هەر دوو حاڵەتەكەیدا ئەگەر دایك نەتوانێت پەیوەندییەكی قووڵ لەگەڵ منداڵەكەیدا دروست بكات، پەیوەندییەكی سارد و سڕیان دەبێت، ئەوەش كاریگەریی نەرێنی لەسەر كەسایەتی و باری دەروونی منداڵەكە دروست دەكات. دووم: «هەستی متمانە بەخۆكردنە»، ئەگەر دایك رێزی منداڵی نەگرێت، یان توندوتیژ بێت لەگەڵی، یان لەبەر چاوی كەسوكاریدا سووكایەتی پێ بكات، ئەوا هەستی متمانە بەخۆكردن لە منداڵەكەدا زۆر لاواز دەبێت. سێیەم: هەستی متمانە بە دنیا (Trust)یە، كە هەستێكی زۆر گرینگە، لەبەر ئەوەی ئەگەر منداڵ ژیانێكی خۆشی هەبێت، جوانتر لە دنیا دەڕوانێت و باشتر هەستی پێ دەكات، بەڵام ئەگەر دایكێك كاتی باش بۆ پەروەردەی منداڵ تەرخان نەكات، یان ناشارەزا بێت، یان رووی خۆش بە منداڵی نەدات و بە جیهانی دەرەوەی ماڵ ئاشنای نەكات، ئەو منداڵە هەستی بە دونیا لاواز دەبێت. چوارم: فێركردنی سەربەخۆییە كە خاڵی سەرەكییە بۆ گەشەی كەسایەتیی منداڵ و وادەكات بۆ زۆر شت پشت بە تواناكانی خۆی ببەستێت، زۆریش پێویستە دایكان منداڵی خۆیان هان بدەن بۆ ئەوەی بەشێك لە كارەكانی خۆیان بكەن، وەك خاوێنكردنەوەی ژووری خۆیان، كۆكردنەوە و رێكخستنی كەلوپەلی یارییەكانیان، هەروەها پێویستە دەرفەتی ئەوە بە منداڵ بدەن كە پرسیار بكات و رای خۆی دەرببڕێت. پێنجەم: شادبوونە، دایكانی خەمۆك ناتوانن منداڵی شاد و بە وزە و بە توانا دروست بكەن، منداڵیش زۆر هەستیارە بە خەمەكانی دایكی خەمبار دەبێت و ئەو خەمبارییەش رێگری لە سەركەوتنەكانی دەكات.»

مەحموود عەبدولكەریم باجەڵان، سەرپەرشتیاری پەروەردەییە لە سلێمانی و سەبارەت بە هەمان پرس رایوایە: «دایك قوتابخانەی یەكەمی پەروەردەی منداڵە و كاریگەریی رۆڵ و پێگەی دایك زۆر بەهێزە لە بنیادنانی كەسێتی و جۆری پێگەیاندنی منداڵدا، چونكە دایك بە هۆی ئەو تایبەتمەندییانەی كە خوای گەورە پێی بەخشیوە لە هەڵگرتنی منداڵ و دواتریش شیرپێدان و بەخێوكردن و ئەو هەست وسۆزە زۆرەی كە بەرامبەر بە منداڵ هەیەتی و ئەو ماوە زۆرەی كە منداڵ لەگەڵ دایكدا بەسەری دەبات، وای كردووە كاریگەری دایك زیاتر بێت، بەڵام ئەمەش واتای ئەوە نییە كە باوكان خۆیان ببوێرێنن لەو پرۆسە گەورەیەی پەروەردەكردنی منداڵ، هاوكاریكردن و دابەشكردنی رۆڵەكان لە پێگەیاندنی منداڵدا كارێكی پێویستە و لەیەك گەشتن و هاوكاریكردنی دایك لە ماڵەوە و لە دەرەوە بۆ بنیادنانی هەلومەرجێكی تەندروستی پەروەردەیی زۆر پێویستە، تا منداڵ تیایدا بە ئارامی و هاوسەنگی گەورە ببێت و بنیادی كەسێتی و تواناكانی بنێت، هەروەك لە توێژینەوەیەكی ئەمریكی دەركەوتووە كە دوانزە هەزار دایك و باوك تیادا بەشدار بوون، دایكان بە رێژەیكی زۆر زیاتر ماندوودەبن و تووشی گوشار و پەستانی دەروونی دەبن لە مانەوەیان لەگەڵ منداڵان و بەشێكی زۆری كاتەكانیان بە منداڵەوە سەرقاڵن، لە هەموو ساتەكاندا بە خۆش و ناخۆشیەوە، بەڵام باوكان تەنیا لەكاتی كات بەسەربردن و یاری لەگەڵ منداڵەكانیان دەبن، ئەمەش كارێكی ناهاوسەنگە و بۆیە دەبێت باوكان بەشێكی ئەو بەرپرسیارێتیەی پەروەردەی منداڵەكانیان لە ئەستۆ بگرن.»

چالاكی مەدەنی شیلان ئاستەیی سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە «هەست بە بەرپرسیاریەتیی دایك بۆ منداڵ وا لە دایك دەكات، هەمیشە حەز دەكات منداڵ لە ژێر پەروەردەی خۆیدا پێی بگەیەنێت و پەروەردەی بكات، لێرەشدا دایك هەڵدەستێ بە ئەركێكی پیرۆز، ئەویش پەروەردەكردنی منداڵەكەیەتی لەلایەن خۆیەوە تا تەمەنی هەستكردن و ژیری و پێگەیاندن، منداڵ لەژێر رەحمەت و سۆز و میهرەبانی و فێركردن و پەروەردە و تەنانەت بە سزادانی سووك لە لایەن دایكەوە كەسایەتی و ئەخڵاق دروست دەبێت، واتا، ئاخافتن و جۆری مامەڵەكردنی دایك (بە ئەرێنی و نەرێنی) لەگەڵ منداڵ راستەوخۆ كاریگەری لە سەر كەسێتی منداڵەكەی دەبێت. دەتوانین بڵێن منداڵ هەویرێكی نەشێلدراوە، چۆنت بوێ ئاوای دەشێلی، بۆیە پێویستە دایك پەروەردەیەكی ژیرانە و مرۆڤانەی هەبێ، تا منداڵەكەی ژێر و سەردەمیانە پێ بگات.» گوتیشی: «دایك بە گشتی و دایكی كورد بەتایبەتی هەر لە دێر زەمانەوە هەوڵێكی چڕوپڕیان داوە بو ئەوەی منداڵ بە جوانترین شێوە پەروەردەی بكەن. دایكانی ئەمڕو لە پەروەردەی منداڵ ئەركێكی قورستریان هەیە، ئەویش بە هۆی ئەو تەكنەلۆژیایەی كە ئێستا زورێك لە منداڵان و لاوانی نەوجەوان پێوەی بەستراونەتەوە. كاری گرینگیش كە دایك پێویستە بۆ دروستكردنی كەسایەتییەكی باش بۆ منداڵەكەی بیكات، متمانەپێكردن و چاودێرییە و هەمیشە دەبێت هەوڵی نزیكبوونەوە لە منداڵەكەی بدات، هەم وەكو دایك و هەم وەكو هاوڕێ. من وەكو دایكێك كە لە هەندەران دەژیم، ئەركێكی قورسترم هەیە، ئەویش بە هۆی ئەو دابونەریتانەیە كە لەم وڵاتانە هەن. دین، كولتوور و دابونەریت و زمانیان جیاوازە لەگەڵ كوردستان، جا پەروەردەی منداڵ تەنیا خوێندن و بەخێوكردن نییە و چەندین خاڵی دی لە خۆی دەگرێت، لەوانە: چالاكیی منداڵ وەكو خوڵی راهێنانی وەرزشی، شێوەكاری، زمانەوانی و چەندان چالاكیی دیكە بۆ ئەوەی منداڵ لە منداڵبوونی چێژوەربگرێت و داهاتووشی گەش بێت.»

http://gulan-media.com/sorani/details.php?section=4&id=28116&fbclid=IwAR0VA6xhjN51aT3e5xBfvW0PGq5nhtvyh4fV4u5ENjzgALuvbRIweMwxR4o

Share 

Participation of Kurdish people and Kurdish Community of Southern California booth, in Irvine Global Village: به شدارئ کوردانی دانیشتوی کالیفۆرنیا

په یام بؤ چوارەمین كۆنگرەی یەكیەتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران

په یام بؤ چوارەمین كۆنگرەی یەكیەتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران

 به ڕێزیکی تایبه ت بۆگشتی به شدارانی چوارەمین كۆنگرەی یەكیەتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران وهه روه ها به خیر هاتنی هه مو به شداران بو ئه م کۆبونه وه.

 سپاسی لێژنه ی ئاماده کاری ده که م که په یامی منتان قوبوڵ کرد و منیش به به شێک له بزوتنه وه ی خۆتان ده زانن. جیگه ی شانازی و خوشحالیه که ڕوخسه ت وده رفه تی ئه وه م پێ درا که په یامی خوشکایه تی خۆم له رێگه یێکی دوره وه بنێرم.

ئه مویست ڕێزی تایبه تی خوم ئاراسته ی هه موتان که به شداری ئه م کونگره یه ن بکه م. به ڕاستی زۆر پێ شانازم که به شێکم له به شدارانی ئه م کۆنگره یه. هه رچه ن فیزیکی حزورم نیه به لام له دله وه له گه لتاندام.

ئه م كۆنگرە له گه ل خۆیدا ده سکه وتی زور دێنێت. بۆچیه تی کۆبونه وه، بۆچیه تی کۆ نه بونه وه ی چه ن سالی ڕابردو ، لێکۆلینه وه له ڕابردومان، پڕۆگرامی داهاتومان و ده یان مه سه له ی دیکه که له ئارادایه.

دروشم و تێما و باسی ئه مسالی کۆنگره که که "یەکسانی دادپەروەرانە"Fair Equality of opportunity(FEO) یه پێویستی به هاوکاری وپاڵپشتیه. دایینی ناوه روکی باسه که به" گوفتۆمان له سه ر یه کسانی " زۆر کارێکی به ڕیز و گرینگه. ئه مه باسێکه که ئه مڕو له زانکو گه وره کانی دونیا بایه خی پی ده دریت و له سه ری لێکولینه وه ده کرێت.

کاتێک  که تایبه تمه ندی خومان و هه ڵمه ته کانمان  له سه ر یه کسانی و به تایبه ت یه کسانی دادپه رورانه بده ین ئیشێکی گرینگ له به رانبه رماندایه.

له ڕاستیدا “ده رفه تی یه کسانی دادپه روه رانه” یا )برابری منصفانه فرصت(پێویستی به وه یه که ده رفه ته کۆمه ڵگاییه کان وه ک ئیش و کار یا سیمه ت و سه رکه وتنی سیاسی و په روه رده به یه کسانی و کراوه بخرێته به ر ده ستی هه موان. هه روه ها هه مو ژنانیش بتوانن له و ده رفه تانه که ڵک وه رگرن.

به ڵام به گوێره ی راپؤرتی پڕؤژه ی جیهانی تیجاره ت و ئابووری نزییکه ی 170 ساڵ جیاوازی به ینی ژن و پیاو له جیهاندا له بواری "یه کسانی دادپه روه رانه " هه یه .

به تایبه ت ئه گه ر چاوێک له بارودۆخی ژنی کورد له ئیران بکه ین ده بینین چه نده  نادادپه روه رانه یه. نه ته نیا ژنانی کورد له ئێران بو هوێ جینده ریانه وه له ره نج و زه ختیدان به لام له گه ل هه ژاری  و نه بوونی ئیش  و که می کار و ئشتغال ده س و په نجه شل ده که ن. سیاسه تی ده وڵه تی کوماری ئیسلامی به رانبه ر به کورد و دژایه تی سیسته ماتیکیش بارێکی گرانتره به سه ر ئه و هه مو چه وساوه ییه.

مه گه ر نه ئه وه ی که هێشتا ژنه کانمان کوڵبه ری ده که ن. هێشتا کچه کانمان زیندان ده کرین و به دزی و به ئاشکرا ده یانکوژن ، هێشتا  شینی کچه کانمان له شین ئاوا ده گیرین و هێشتا خۆ کوشتن و ژن کوژی به ر ده وامه.

هه ربۆیه ئێمه له سه ر مانه که هه نگاوه کانمان پێکه وه له به رژه وه ندی مافی یه کسانی دادخوازانه ی ژنانی کورد بیت.

هیچ گۆمان و شکێکم نیه که هه موتان وه ک تاک و وه ک گروپ هه نگاوی گه وره و چکوله تان بۆ ئه م باسه هه ڵگرتوه. ئه مه ده توانی یه کسانی له بواری گه شتن به پله ی به رانبه ری له به شداری سیاسی ، بواری ئابوری و کۆمه ڵگایی یا خو له بواری ، یاسایی ، و بنه ماله بێت.

هه ر بۆیه گرینگه که ئێمه به یارمه تی گرتن له ژنانی دیکه له هه رکوێدان و یارمه تی گرتن له به شداری پیاوان له پرسه کانماندا بایه خ و به ها بده ین. ئه گه ر ئێمه ژنان هه ست به خومان بکه ین و بڕوا به بیرو رامان ، ئه گه ر ئێمه له بیر نه که ین له هه رکوین ئه شی سیسته می په روه رده یێک له ده رونی خومان بدوێننین و خومان فێر بین و فێر بکه ین ،پروسه ی گه شتن به و رێگه دور و درێژه ئاسانتر ده بیت. گه شتن به م ئامانجه هه نگاو به هه نگاوه. هه رهه نگاوێک پێویسته به جوانی ده ستی پێوه بگرین تا پلتفۆرمێکی باش وه ده س دێنین.

یه کێک له و هه نگاوانه ده س که وتیکه که ئیوه ئه مرۆ هه تانه. بۆ چه ندین دهه ئه م ڕیکخراوه تان به پیروزی ڕاگرتوه و پاراستوه. ئه و ده س که وتانه له ده س نه ده ین و بزانین که دروس کردن گرینگه و روو خاندن ئاسانه.

له کاتێکدا ئه مه ده نوسم که لێم ئاشکرایه که ڕێگه یێکی سه ختمان له به ره. ده زانم زۆر  دورین له یه کسانی. نابێت داستانی به رابه ری ژنان ته نیا به دو سێ که سی سه ر که وتوو ته واو که ین. ژنی کوردی سه رکه وتوشمان هه یه به ڵام زۆرینه مان له ژیر شالاوی نایه کسانی کولتوری و سیاسی و کۆمه ڵایه تی و بنه ماله ییداین. ڕاسته یا نا؟

یێمه ژنانی کورد له ئیران زیاتر له ژنانی ڕوژهه لاتی ناوه ڕاست و ته نانه ت به شه کانی دیکه ی کوردستان که وتوینه ته په راوێزو ژێر توندو تیژی. ئه رکی گه وره ی ئیمه ناساندنی پرسه کانمانه. له هیچ جێگه یێکی میژودا مافه مرۆفایه تیه کان خه ڵاتی ژنان نه کراوه به لکو به زه حمه ت و لی بوردنی ژنانێکی زۆر و ئیشی گروهی و کۆمه ڵگایی وه ده س که وتوه.

لێره دا په یامه که م کۆ تایی دێنم .به داخیکی دوپات له وه ی که له نزیکه وه ڵاتان نیم. به سپاسێکی دوپات بو به شدار کردنی من له کوبونه وه به نرخه که تان.

هیوادارم كۆنگرە یێکی سه رکه وتوتان بێت

خوشکتان

دوکتور سوره ییا فه لاح

 ولایه تی کالیفورنیا له وڵاته یه ک گرتوه کانی ئه مریکا،

 له لایه ن ریکخراوه ی  ژنان بو پاراستنی ژیان

https://www.youtube.com/watch?v=k4B2emf2z2o&fbclid=IwAR1f40u6yt3q1vtt0hOJxke4PRvPT54WmUGLegrIHuudtciJL2WhDMnK8gA